Yusuf Has Hacib Sözleri
Söz ağızda iken sahibinin esiridir, ağızdan çıktıktan sonra sahibi onun esirdir.
Memleketin direği, temeli, sağlamlığı, esası ve koku iki şeye bağlıdır. Bunlardan biri halkın hakkı olan kanun, diğeri de hizmette bulunanlara dağıtılan gümüştür.
parayı görerek, hizmet edenlerin yüzleri gülmelidir. Hangi bey askerini memnun etmezse, kılıç da kınından çıkmaz.
Tecrübe edilmiş ve güvenilir insana iyice yapış, böyle insandan sen zevk duyarsın.
Her sözü söz diye ağzından çıkarma. Lüzumlu olan sözü düşünerek ve ihtiyatla söyle.
Bey tok gözlü, sözünde ve hareketinde açık ve vazıh davranmalıdır. Gözü aç adam hiç bir şey ile doymaz; aç gözlülük, ilacı ve devası bulunmayan bir hastalıktır; onu bütün dünya kahinleri bir araya gelse yine tedavi edemezler.
Bütün açlar yer ve içerler de, nihayet doyarlar; aç gözlü adamın açlığı ancak ölümle nihayete erer.
Yusuf Has Hacip’in eserleri
Yusuf Has Hacib, Türk dili ve edebiyatı için temel bir eser olan Kutadgu Bilig (Kutlu kılan bilgi) kitabının yazarıdır. Kutadgu Bilig 6645 beyitlik bir eserdir.
Bir bey için fena olan şeylerden birisi inatçılıktır.
Beyler örf ve kanuna nasıl riayet ederlerse, halk da aynı şekilde örf ve kanuna itaat eder.
Ok düz olmasaydı düz gitmezdi.
İnsan her işe başlarken bilgi ile başlar ve akıl ile sona erdirir.
Bey sabırlı ve sakin olmalıdır. Sabır ve sükunet bey için bir ziynettir; bunlar beyliğin başta gelen meziyetleridir.
Kimin sana biraz emeği geçerse, sen ona karşılık daha fazlasını yapmalısın.
Halk için beyin cesur ve kahraman olması iyidir; büyük işleri ancak bu meziyetler ile karşılamak mümkündür. Cesur, gözü pek olan insan için mal eksik olmaz, ak doğan için de yem eksik olmaz.
Hangi işe girersen, önce sonunu düşün; sonu düşünülmeyen işler, insana zarar getirir.
Bak, doğan ölür; ondan, eser olarak, söz kalır; sözünü iyi söyle! Ölümsüz olursun.
Akıl bir meşaledir. Kör için göz, ölü vücut için can, dilsiz için sözdür.
İnatçılık insan için ağır bir yüktür; inatçılıktan kendini kurtar ve onunla savaş.
Huzur istersen zahmet ile birlikte gelir. Sevinç istersen kaygı ile birlikte bulunur.
Ey asil insan! İnsanlığı elinden bırakma; insanlığa karşı daima insanlıkla muamele et.
Beylik hastalığının ilacı akıl ve bilgidir.
Bey takva sahibi ve temiz olmalıdır; eğer bey takva sahibi ve temiz kalpli olmazsa, hiç bir vakit temiz ve isabetli hareket edemez.
Arslan köpeklere baş olursa, köpeklerin her biri karşısındakilere arslan kesilir. Eğer arslanlara köpek baş olursa, o arslanların hepsi köpek gibi olur.
İnsan inciyi denizden çıkarmayı bilmezse, o, ha inci olmuş, ha çakıl taşı!
Bey her türlü fazileti tam olarak elde etmeli; uygunsuz ve olmayacak işlerden uzak durmalıdır. Seçkin bir bey olabilmek için fazilete kıymet verilmelidir.
Halkın zengin olması için, doğru kanunlar konulmalıdır. Hangi bey memlekette doğru kanun koydu ise, memleketini tanzim etmiş ve gücünü aydınlatmıştır.
Memlekette uzun müddet hüküm sürmek istersen, kanunu doğru yürütmeli ve halkı korumalısın.
Diline ve gözüne sahip ol, boğazına dikkat et; az ye, fakat helal ye.
İnsan, binlerce yaşasa, arzu ettiği şeylere kavuşsa bile, yine dileği bitmez.
İnatçılık insan için ağır bir yüktür; inatçılıktan kendini kurtar ve onunla savaş.
Uçan kuş bile eşini bilir ve sürüsünü bulur. Sen insansın. İçine karışacağın adamları iyi seç.
Halk için beyin çok seçkin olması lazımdır. Beyin gönlü, dili ve tabiatı düzgün olmazsa, saadet memlekette dolaşamaz, kaçar. Avam tabiatının beye yakın olması uygun düşmez; bu tabiat yaklaşırsa, bey itibarını derhal kaybeder.
Ey asil insan! İnsanlığı elinden bırakma; insanlığa karşı daima insanlıkla muamele et.
Bey memleket ve kanunu siyaset ile düzene koyar; halk hareketini onun siyasetine bakarak tanzim eder.
Bey fesatlık yapmamalıdır. Bu hareket yüzünden ikbal elden gider.
Bu dünyanın kusuru bin, meziyeti ise birdir. İnsan bunu nasıl geçirirse, o öyle geçer.
İnsandan insana miras olarak söz kalır. Vücudun nasibi hep ağızdan girer; ruhun nasibi ise sözdür ve kulaktan girer.
